ImMEDIAte ART: Oliver Grau: Historie sztuki mediów.

CSW Łaźnia rozpoczęło projekt kuratorski pod nazwą ImMEDIAte ART. Kurator Katarzyna Woźniak postawiła sobie za zadanie przybliżyć świat sztuki najnowszej poprzez cykl spotkań z artystami przedstawiającymi swoją twórczość i naukowcami teoretykami prezentującymi spojrzenie głęboko zakorzenione w historii sztuki.

Oliver Grau jest profesorem "Image Science" i dziekanem wydziału Studiów kulturowych na uniwersytecie Dunajskim w Krems, Austria. Napisał wiele książek z dziedziny historii sztuki mediów. Najbardziej znaną pozycją pod jego redakcją jest wydane przez MIT Press "MediaArtHistories".

Grau rozpoczął wykład od przedstawienia współczesnych artystów pracujących w technikach multimedialnych. Była to twórczość środowisku tak zwanych "CAVE" [pl: jaskinia]. Pierwsza to "World Skin" autorstwa Maurice Benayoun. Charakterystyczny collage 3D składa się z ogromnej ilości zdjęć wykonanych podczas konfliktów zbrojnych, zarówno tych obecnych jak i należących już do przeszłości. Widz za pomocą specjalnego interfejsu i aparatu fotograficznego może penetrować przedstawianą przestrzeń aby w końcu odkryć, że jest ona nieskończona. Wykonując zdjęcia tych niepokojących obrazów dokonuje anihilacji uchwyconej przestrzeni. To co zostaje uchwycone na wirtualnej kliszy aparatu znika. Artysta stawia pytanie o wszechobecność fotografii. Zastanawia się czy te wszystkie obrazy, które zalewają nas coraz większym strumieniem stopniowo nie przesłaniają prawdziwej rzeczywistości. Czy nie pożerają jej zostawiając tylko neutralną pustkę.

Zgłębiając się dalej w temat systemów CAVE Grau przedstawia kolejny przykład doskonale zrealizowanej pracy - "Osmose" Char Davies. Jej system składa się z szeregów czujników i Chełmu VR [rzeczywistość wirtualna]. Sensory monitorują oddech i pozycję widza dzięki czemu pozwalają na przemieszczanie się w sztucznym świecie. Praca została wykonana w połowie lat dziewięćdziesiątych dlatego efekty 3D są znacznie mniej atrakcyjne dla współczesnego widza niż odbiorcy dziesięć lat wcześniej.

Po takiej prezentacji wykład potoczył się w stronę definicji współczesnych mediów artystycznych. Grau dzieli je na technologie, genetykę, naturę i bazy danych. Wszystkie są "born digital" czyli powstały już w świecie poddanym digitalizacji. Stąd wynika kolejny problem, otóż następuje stopniowe wymazywanie części historii sztuki spowodowane brakiem dostępu. Dzieła w większości mają charakter instalacji i transport nieraz niemożliwy. Dodatkowo ciągły postęp technologiczny powoduje, że prace sprzed dziesięciu lat są częściowo, lub całkowicie nie do odtworzenia.

Powołując się na polityczną ikonografię jako źródło badań dla politologów Oliver Grau podkreśla, że obraz to znacznie więcej niż empiryczny symbol. Może on reprezentować posiadaną wiedzę, teorie lub być ważnym dokumentem historycznym. Przywołując postać Rudolfa Arnheima wielokrotnie podkreślał, że należy skupiać się tych działaniach i ruchach w sztuce, które są prawdziwie nowe. Dzięki temu zyskamy punkt odniesienia. Dzięki niemu będziemy w stanie lepiej zrozumieć naszą pozycję w historii.

Jednym z projektów mający właśnie takie założenie jest ogólnoświatowa konferencja Media Art History, której przewodzi Oliver Grau. To międzynarodowe spotkanie teoretyków stawia sobie za cel badanie rozwoju współczesnej sztuki. Poruszane są za równo tematy poszczególnych artystów i ich prac jak i globalne zagadnienia, chociażby problemu interfejsów w pracach interaktywnych.

Wracając do sztuki samej w sobie prelegent przedstawił kilka przykładów panoram konstruowanych w różnych epokach jako wspólnego odniesienia dla wszystkich artystów tworzących w technikach trójwymiarowych. Wspominając nieudane próby wykorzystania panoram jako narzędzia zwiadu postawił pytanie czy sztucznie stworzona iluzja rzeczywistości może wpływać na zakłócenia percepcji w późniejszym okresie. Obraz przestał być obiektem, a stał się rzeczywistością "trawiącą" widza. Dzięki takiemu założeniu pozwolił sformułować inne zdanie określające współczesną sztukę mediów: "all means available to sustain illusion" [ wszystkie możliwe środki aby podtrzymać iluzję ].

Ostatnia część wykładu została poświęcona na przedstawienie projektu archiwizacji nowoczesnych dzieł sztuki. Virtual Art to pionierski projekt starający się zbudować bazę nowo powstających instalacji i projektów artystycznych. Ze względu na ich efemeryczność większość wpisów do bazy danych składa się z zdjęć i filmów prezentujących wybrane dzieła. Wszystkie prace przechodzą wstępną selekcję. Aby zaistnieć w bazie artysta musi legitymować się co najmniej pięcioma cytatami. W celu ciągłego monitoringu świata sztuki i jego najnowszych wydarzeń z bazą współpracuje rada doradców, którzy, w uzasadnionych przypadkach, mogą zgłosić dowolny projekt jeśli uznają jego wysoką wartość.

Spotkanie zakończyło się krótką dyskusją nad ideą zachowania współczesnej sztuki i selekcjonowania wartościowych elementów spośród zalewającego nas morza informacji. Oliver Grau podsumowując podkreślił, że na obecnym etapie technologicznym nie jesteśmy w stanie zachować całej sztuki tym samym tworząc nawet najbardziej wartościowe dzieła musimy liczyć się z tym, że mogą zostać zapomniane.

Prace omawiane w tekście:

Maurice Benayoun "World Skin"

http://www.virtualart.at/common/viewWork.do?id=250&selected=null
Char Davies "Osmose"
http://www.virtualart.at/common/viewWork.do?id=79
Christa Sommerer / Laurent Mignonneau "Living Web"

http://www.virtualart.at/common/viewWork.do?id=394

Strona Media Art History:
http://mediaarthistory.org/

Kolejne spotkanie imMEDIAte ART odbędzie się 24 kwietnia 2008, godz. 18:00, gościem będzie Christian Hübler (Knowbotic Research)

Do napisania wstępu i części biograficznej posłużyłem się materiałami informacyjnymi udostępnionymi przez CSW Łaźnia.