„Ewangelie dzieciństwa” – tryptyk Teatru ZAR we Wrocławiu

Od 14 do 16 listopada w Instytucie Grotowskiego będzie można ponownie zobaczyć tryptyk Teatru ZAR „Ewangelie dzieciństwa”.

Tryptyk Teatru ZAR „Ewangelie dzieciństwa” miał swoją premierę w Barbican Centre w Londynie, następnie był prezentowany w Los Angeles, we Wrocławiu, Florencji, San Francisco, Chicago, Sibiu w Rumunii oraz w Legnicy, Szczecinie, Bydgoszczy i Łodzi. Od 14 do 16 listopada, po dłuższej przerwie, spektakle będzie można zobaczyć w miejscu, w którym powstały – we Wrocławiu. Cykl złożony z trzech przedstawień rozpocznie się o godz. 18.00 w Sali Teatru Laboratorium. Całość potrwa ok. trzech godzin. Bilety dostępne są na portalu biletin.pl oraz w sekretariacie Instytutu Grotowskiego.

Liderem projektu jest Jarosław Fret. Na tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” składają się: część I: „Uwertura. Fragmenty o przeczuciach nieśmiertelności ze wspomnień wczesnego dzieciństwa”, część II: „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie” oraz część III: „Anhelli. Wołanie”. Zrealizowany w latach 2003–2009 tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” jest kulminacją trwających ponad dziesięć lat poszukiwań i rozwoju Teatru ZAR.

Pierwszy pokaz pracy nad spektaklem „Ewangelie dzieciństwa” odbył się w październiku 2002 roku podczas obchodów 25-lecia Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. Premiera spektaklu miała miejsce w październiku 2003 roku w Brzezince, leśnej bazie Instytutu Grotowskiego. „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie” miało swoją premierę w 2007 roku we Wrocławiu. „Anhelli. Wołanie” po raz pierwszy prezentowany był w Barbican Centre w Londynie, we wrześniu 2009 roku, w ramach POLSKA! YEAR w Wielkiej Brytanii.

Każda część tryptyku stanowi odrębne przedstawienie, jednak można je łączyć, traktować jako całość. Tym sposobem mogą one wybrzmiewać w tym samym czasie, doskonale się uzupełniając. Jak stwierdził Jarosław Fret w 2010 roku: „Nasze spektakle są jak nieustanne requiem” („Gazeta Wyborcza – Wrocław”, 15 kwietnia 2010). Każde z przedstawień tryptyku opiera się na innym zestawie pieśni i odniesień tekstowych. W części pierwszej są to mało znane ewangelie apokryficzne (Marii Magdaleny, Filipa, i Tomasza), a także fragmenty dzieł Dostojewskiego i Simone Weil. Jest to „niemożliwa opowieść o zmartwychwstaniu” interpretowana za pomocą pieśni kaukaskich Swanów. Część drugą oparto na pieśniach korsykańskich, bułgarskich i innych, współcześnie przetworzonych. Trzecia, sięgająca do motywu opętania, jest hołdem dla Juliusza Słowackiego. Wykorzystano w niej paschalne hymny bizantyjskie i korsykańskie.

Zespół, po pokazach w Los Angeles, został nagrodzony przyznawanym przez magazyn „Los Angeles Times” tytułem Best New Music Theater (2009). W październiku 2010 roku tryptyk uhonorowany został Wrocławską Nagrodą Teatralną, a w sierpniu 2012 spektakl „Cesarskie cięcie” zdobył Total Theatre Awards 2012 w kategorii Physical/Visual Theatre oraz Herald Angel – prestiżową nagrodę przyznawaną dla najlepszego, zdaniem krytyków „The Herald”, spektaklu na festiwalu teatralnym Fringe w Edynburgu.

Teatr ZAR, kultywując etos pracy grupowej, realizuje projekty artystyczne poprzez długoletnie poszukiwania źródłowe, którym każdorazowo towarzyszy proces kształtowania nowego języka teatralnego opartego na muzyce z rozmaitych tradycji. Międzynarodowy skład zespołu formował się w trakcie cyklicznych wypraw badawczych do Gruzji w latach 1999–2003. Podczas tych podróży grupa zebrała materiał muzyczny, esencją którego są wielowiekowe pieśni polifoniczne sięgające korzeniami początków naszej ery i stanowiące prawdopodobnie najstarszą formę wielogłosu. „Zar”, od którego grupa wzięła swą nazwę, to nazwa pieśni pogrzebowych wykonywanych przez Swanów, zamieszkujących wysokie rejony Kaukazu w północno-zachodniej Gruzji. Praca zespołu wypływa z przekonania, że teatr, wbrew greckiemu thea – widzenie, nie powinien być wyłącznie oglądany, lecz przede wszystkim słuchany.

ZAR przynosi teatr sprzed podziału na gatunki i style, podejmując tematy wydawałoby się zarezerwowane we współczesnym świecie dla religii, działając w przekonaniu, które płynie z polskiej myśli romantycznej, iż zadania sztuki są nie tylko komplementarne wobec religijnego poruszenia, lecz potrafią zapełnić dynamiczną lukę między codziennością a transcendencją. Juliusz Osterwa, który jako jeden z nielicznych starał się zrealizować praktycznie te idee, i z którego myśli czerpał m.in. Jerzy Grotowski, zapisał w swych notatkach zdanie o tym, że „Bóg stworzył teatr dla tych, którym nie wystarcza Kościół”.

Począwszy od 2011 roku zespół pracuje nad projektem „Armine, Sister”, dedykowanym kulturze ormiańskiej, realizowanym poprzez wyprawy i studia nad ormiańską historią i tradycją. Jedną z podstawowych idei projektu jest podjęcie kwestii tabuizacji i zakłamania historii skonfrontowanej z powinnością dawania świadectwa. Premiera nowego spektaklu miała miejsce 28 listopada 2013 roku w Studiu Na Grobli Instytutu Grotowskiego.

Więcej informacji: www.teatrzar.art.pl