Piotr Śliwiński: Horror poeticus

Od 13 wrzeœnia w księgarniach w całej Polsce dostępny jest zbiór tekstów krytycznoliterackich Piotra ŒŚliwińskiego "Horror poeticus". Znalazły się w nim zarówno szkice dotyczące powiązań między poezją a polityką, jak i teksty poœwięcone m.in. Janowi Lechoniowi, Czesławowi Miłoszowi, Aleksandrowi Watowi, Tadeuszowi Różewiczowi, Wisławie Szymborskiej czy Adamowi Zagajewskiemu.

 

"Horror poeticus" to zbiór szkiców znakomitego krytyka i znawcy polskiej poezji współczesnej, w którym autor pisze o jej roli w XX wieku, a przede wszystkim po roku 1989. Œliwiński prezentuje twórczoœć poszczególnych poetów, ciekawie zestawiając i porównując ich dzieła, analizuje pojedyncze wiersze, także dawniejsze, które do dzisiaj poruszają inwencją i głębią.

 

Formułę Horror poeticus ŒŚliwiński wykorzystał już przed laty, pisząc o poezji Marcina ŒŚwietlickiego, którą uważał za przepełnioną grozą. Już w pierwszych słowach swej najnowszej książki Œliwiński stwierdza: "GroŸźny, żądny władzy, skory do przemocy jest œświat, który poeta fragmentarycznie przedstawia, groŸny jest człowiek, zagrożony podmiot, lecz w największym niebezpieczeństwie znalazła się poezja (…...)".

 

Autor ukazuje w zbiorze ważne w dzisiejszych czasach kwestie istnienia poezji we współczesnym œświecie. Pisze o pamięci, przywołuje literatów i krytyków literatury, wchodzi z nimi w dialog. Analizując niejasnoœć poezji pyta przewrotnie: dlaczego odbiorca ma mierzyć się z językiem, którego nie rozumie? Co motywuje go do aktywnego odbioru literatury? Czy jesteœmy "skazani na deklaracje i deklamacje"?

 

O charakterze zbioru ŒŚliwińskiego śœwiadczy również jego autorska wypowiedŸź: "Wspólnym pierwiastkiem szkiców, składających się na tę książkę, jest podwójna, albo nawet jeszcze dużo bardziej skomplikowana konfuzja. Dotyczy ona poezji jako czegoœ, co - nie mając legitymacji do istnienia - jest, a z drugiej strony - śœwiata, który gdyby został pozbawiony poezji do końca, wystawiłby się na ryzyko ostatecznego zubożenia".

 

Pierwszy szkic zbioru "Czy wiek XX może być zbawiony" ŚŒliwiński rozpoczyna mocnym stwierdzeniem: "Jak ogólnie wiadomo, poprzednie stulecie było wynalazkiem diabła". Literatura poprzedniego wieku najczęœciej stawiała Lucyferowi opór, nieraz wyrzekając się czꜶci swoich możliwoœści - wszystko po to, by nie zakrywać prawdy. Autor rozkłada na czynniki pierwsze problem "kanonu wieku XX" i koncepcję "literatury zaangażowanej".

 

W szkicu "Oczyszczenie" Piotr ŚŒliwiński po mistrzowsku opisuje siłę poezji Tadeusza Różewicza, którą widzi w ciągłym dążeniu poety do podważania utartych sądów - czy to dotyczących literatury, czy zmieniającego się śœwiata. Dzięki temu powstaje "emocja zrodzona z myœślenia". ŚŒliwiński przedstawia nam Różewicza jako "Rozmówcę umarłych poetów", wymykającego się wszelkim interpretacjom, parodystę rzeczywistoœści, mistrza słowa.

 

"Horror poeticus" to szesnasta pozycja wydana w prestiżowej serii Biura Literackiego "Szkice". Wcześœniej w ramach cyklu prezentującego autorskie teksty o poezji i poetach ukazały się m.in.: "Margines, ale..." Tadeusza Różewicza, "znikam jestem" Krystyny Miłobędzkiej, "Po debiucie. Dziennik krytyka" Karola Maliszewskiego, "'Najryzykowniej'" Andrzeja Sosnowskiego oraz Księga zakładek Jacka Gutorowa.

 

Urodzony w 1962 roku Piotr ŒŚliwiński jest członkiem kapituły Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius i Nagrody Literackiej Gdynia, wykłada na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Wraz z Przemysławem Czaplińskim napisał szeroko dyskutowany podręcznik "Literatura polska 1976-1998". Opublikował też "Przygody z wolnoœcią. Uwagi o poezji współczesnej" i "ŒŚwiat na brudno. Szkice o poezji i krytyce".