Akordy gitarowe - szkoła przetrwania odcinek 1

Odkąd udzielam się na Wywrocie, zauważyłem duże grono aktywnych twórczo gitarzystów. Fakt godny uwagi, w końcu gitara to chyba najpopularniejszy instrument muzyczny. Równolegle z ilością w parze idzie powtarzalność pytań i wątpliwości związanych z instrumentem. Dlatego na tyle, na ile potrafię chciałbym wspomóc początkujących i rozwijających się gitarzystów odrobiną własnej wiedzy.

Zanim jednak zacznę, chciałbym wyjaśnić kilka podstawowych kwestii. Przede wszystkim notacja - wykorzystam jednorazowo zapis nutowy. Wiem że jest duże grono gitarzystów, którzy nie rozumieją, czy wręcz nie noszą się z zamiarem podjęcia choć próby zrozumienia tej klasycznej notacji. Sam zaczynając przygodę z gitarą miałem do nut stosunek skrajnie negatywny, jednak z czasem okazało się jak bardzo pomagają. Chyba każdy musi trafić na swój czas. Dlatego też będę posługiwać się diagramami w formie tabulatur, które wydają się bardziej zrozumiałe początkującym.

Dwa - interwały. O szczegółach za chwilę, apeluję tylko o odrobinę wysiłku - zrozumienie tej kwestii jest podstawą do samodzielności w budowie akordów. W końcu o wiele łatwiej będzie Wam pomyśleć 20 sekund i zbudować szukany akord niż pytać na forum i czekać 2 dni na odpowiedź.

Trzy - odrobina teorii. Postaram się maksymalnie ograniczyć jej ilość, jednak podstawowe wiadomości są nie do ominięcia, i musimy przez nie przebrnąć.
Odważnych i żądnych wiedzy gitarowej zapraszam do dalszej lektury.

Nutowy punkt wyjścia - gama C-dur. Jest to najprostsza w budowie i najczęściej stosowana w uczeniu podstaw gama, więc wykorzystajmy ją.

Jak widać, jest to podstawowy zasób dźwięków do wykorzystania. Na gryfie gitary prezentują się kolejno:

E -------------------------
H -----------------0-1---
G ------------0-2--------
D ----0-2-3--------------
A --3----------------------
E --------------------------
c1... ... c2

w związku z tym, że struny są podpisane i gama C-dur już za nami, zakładam że każdy będzie w stanie znaleźć potrzebne dźwięki w innych miejscach gryfu, oczywiście na początek w zakresie dajmy na to, do 5 progu, wyższe pozycje bywają problematyczne, ale wszystko w swoim czasie.

Każdy dźwięk możemy obniżyć stosując bemol (znak "b"), wówczas dodajemy do nazwy końcówkę „s" lub „es", np. struna G próg 2 - dźwięk A, próg 1 - dźwięk As, analogicznie C -Ces, D - Des, E- Es i tak dalej. Wyjątkiem jest H, obniżone nazywamy „B".

Dźwięki można też podwyższyć, stosując krzyżyk „#", nazwa zmienia się dodając „is": struna G próg 2 - dźwięk A, próg 3 - dźwięk Ais, F-Fis etc

W tym miejscu trafiamy na podstawowy problem- przecież dźwięk Fis i Ges brzmi dokładnie tak samo, po co więc dwie nazwy?

Owszem, jest to ten sam dźwięk, jednak problem pojawia się w notacji, która ma ogromne znaczenie w budowie akordów i nie tylko.

Problem ten rozwiąże się gdy poznamy kilka podstawowych interwałów:
(interwał - odległość między dwoma dźwiękami, każdy ma swoje charakterystyczne brzmienie)

sekunda mała - odległość 1 progu, np. C - Des, D-Es, E-F
sekunda wielka - odległość 2 progów, np. C - D, D - E, E - Fis
tercja mała - odległość 3 progów, np. C - Es, D - F, E - G
tercja wielka - odległość 4 progów, np. C - E, D - Fis, E - Gis
kwarta czysta - odległość 5 progów, np. C - F, D - G, E - A
kwinta czysta - odległość 7 progów, np. C - G, D - A, E - H

pomijam na dzień dzisiejszy tryton (odległość 6 progów) oraz większe interwały, omówimy je gdy jasne staną się podstawy tematu budowy akordów.

Wróćmy do problemu nazw dźwięków, porównując poszczególne interwały z zapisem nutowym - okazuje się że sekundy zawsze w zapisie leżą w zależności kolejnej linii i pola, tercje - na kolejnych liniach lub kolejnych polach, a kwinty zawsze na co drugiej linii lub co drugim polu.
Wynika z tego, że odległość np. G - H zawsze będzie tercją wielką, G - B będzie tercją małą, natomiast jeżeli w odniesieniu do G postawimy krzyżyk przy A, to osiągniemy najwyżej sekundę zwiększoną (podwyższając sekundę która już jest wielka :) ).

Jakie to ma znaczenie?

Czas na podstawową zasadę budowy akordów - akordy buduje się tercjowo.

Potrzebujemy więc umieć nazwać potrzebny dźwięk, aby wiedzieć jak go użyć.
Aby zbudować akord durowy (wesoły), potrzebujemy prymę (dźwięk podstawowy), tercję wielką od prymy oraz tercję małą od tercji wielkiej - zauważmy że to kwinta od prymy.
Przykłady: C - E - G, E - Gis - H, A - Cis - E

Aby zbudować akord mollowy (smutny) potrzebujemy prymę, tercję małą i tercję wielką od małej - znów suma tercji daje nam kwintę od prymy.
Przykłady: C - Es - G, E - G - H, A - C - E

Inaczej mówiąc - potrzebujemy prymy, tercji odpowiedniej dla trybu akordu (dur lub moll) oraz kwinty.

Zbudowanie akordu durowego z nazewnictwem, dajmy na to, G - Ais - D spowoduje że zabrzmi akord mollowy, ale błąd zapisu spowoduje zaburzenie tonacji w zapisie. Zauważmy przecież, że z samego zbioru dźwięków gamy C-dur możemy zbudować C-dur, d-moll, e-moll, F-dur, G-dur, a-moll. Akord od dźwięku H tymczasowo pominiemy.

W tych akordach tercjowa budowa sprawdza się idealnie, nie potrzebujemy utrudniać sobie życia stosowaniem znaków krzyżyka i bemola, wystarczy pamiętać o interwałach.

Jeśli już potrafimy określić precyzyjnie jakie dźwięki są nam potrzebne, wystarczy złapać je na gryfie i zagrać. Oczywiście kwestią wyczucia słuchowego jest, czy dany chwyt nam się podoba czy nie, dźwięki mogą się dublować, być rozmieszczone na kolejnych strunach lub nie, w dowolnej pozycji na gryfie i tak dalej. Jeśli uważasz że brzmi dobrze to korzystaj !

Oto kilka przykładów dla C -dur:

E -----0------------  E --------3---------- E ------------------- E ------12---------
H -----1------------- H --------5---------- H ------------------- H ------13---------
G -----0------------- G --------5--------- G ------------------ G ------12---------
D -----2------------- D --------5---------- D --------5----------- D -------10--------
A -----3------------- A --------3----------- A --------7----------- A -------------------
E ------------------   E ------------------- E --------8----------- E -------------------

Jak widać, możliwości są różne, wiele zależy od Waszej inwencji i słuchu.
Myślę, że po uważnej analizie każdy da sobie radę w budowie trudniejszych Fis-dur czy es-moll, kwestia praktyki.

Chętnie odpowiem na wszelkie pytania, najprościej chyba będzie jeśli wykorzystamy w tym celu możliwość komentarza.

Drobna podpowiedź na koniec - oto kilka gotowych schematów do szukania poszczególnych interwałów - jednak nie polecam ograniczania się do nich, uznajmy je jako podstawę do dalszego rozwoju:

przykładowe
tercje małe tercje wielkie kwinty
E------------------ -E------------------------------  E--------------------------5--
H------------------- H-----------------2-----------  H------------------------3----
G-----------------   G-------1-------2------------- G------------------------------
D----1------------  D-----2------------------------  D----------------5------------
A--3-----------3---A---------------------------2--  A----4---------3--------------
E------------5----- E-------------------------3----  E-2--------------------------

C-Es      A-C        E-Gis   A-Cis G-H       Fis-Cis C-G     D-A

Mam nadzieję, że się nie przestraszycie materiału i skorzystacie z kolejnych części akordowej szkoły przetrwania, pozdrawiam!