Kto naprawdę napisał "Wichrowe Wzgórza"? - premierowa recenzja książki Eryka Ostrowskiego

„Tajemnice wichrowych wzgórz” to gratka dla miłośników twórczości rodzeństwa Bronte. Eryk Ostrowski szczegółowo opisuje ich życie oraz analizuje utwory, wysuwając odważne teorie na temat autorstwa jednej z najwybitniejszych angielskich powieści.

Eryk Ostrowski od dawna bada literackie dokonania i biografię sióstr Bronte oraz ich brata. W swojej najnowszej książce skupia się przede wszystkim na twórczości Charlotte i Branwella, który dotąd pozostawał w cieniu uzdolnionych kobiet.
Autor przekonuje czytelników, że brat nie tylko w niczym nie ustępował siostrom, ale swym talentem przewyższał Emily i Anne. Tworzył wspaniałe poematy i liryki oraz prozę, którą można uznać za prekursorstwo modnej dziś literatury fantasy. Był też uzdolnionym rysownikiem i malarzem. I być może stworzył jedną z najsłynniejszych powieści angielskich – „Wichrowe Wzgórza”!

Ta teoria na początku szokuje czytelnika, gdyż wszem i wobec wiadomo, że autorką pełnej emocji i namiętności powieści jest Emily Bronte. Ostrowski przywołuje mnóstwo argumentów na poparcie tej pozornie ryzykownej tezy. Okazuje się jednak, że w swoich przekonaniach nie jest on odosobniony – zagadnieniem autorstwa „Wichrowych Wzgórz” od kilkudziesięciu lat zajmują się liczni badacze prozy wiktoriańskiej. I podają wiele dowodów na to, że powieść ta mogła wyjść spod pióra Branwella.

Wśród najczęściej pojawiających się uzasadnień są szczegółowe i dogłębne analizy poetyckiej i prozatorskiej twórczości kawalera Bronte. Zdają się one zapowiadać mającą dopiero powstać powieść. Już w juweniliach Branwella odnajdujemy fragmenty zbliżone treścią i stylem do wielu scen i tematyki „Wichrowych Wzgórz”. Podobnie rzecz ma się z utworami, jakie napisał później, zwłaszcza po niefortunnym ulokowaniu swych uczuć. Nieszczęśliwa miłość do dużo starszej mężatki oraz późniejsze odrzucenie nie tylko wpędziło młodego mężczyznę w depresję, ale zaowocowało mało znanymi dziś wierszami i wybitnym psychologicznym poematem. W wielu z tych utworów są fragmenty jako żywo przypominające zdania, dialogi, opisy z powieści.

Ostrowski powołuje się na liczne autorytety, ale wysuwa też własne teorie na temat autorstwa „Wichrowych Wzgórz”. Popiera je cytatami z twórczości Branwella, które pierwszy raz zostały przetłumaczone na język polski. To prawdziw gratka dla miłośników prozy uzdolnionego rodzeństwa Bronte. I nadzieja na to, że może niedługo ukaże się jakiś zbiór poezji i prozy zdolnego, lecz niedocenianego dotąd artysty.

To niedocenianie miało swoje korzenie już w czasach współczesnych Branwellowi. Niepochlebne opinie o nim znajdujemy w listach, jakie jego siostra, Charlotte, pisywała do przyjaciółek. Żaliła się na złe prowadzenie brata, jego skłonności do alkoholu i opium oraz do zmiennych nastrojów, które utrudniały życie całej rodzinie.
Równie krytyczny obraz Branwella odmalowała pierwsza biografka Charlotte, Elizabeth Gaskell. Widziała ona w młodym mężczyźnie przede wszystkim zmarnowany talent i kamień u szyi sióstr Bronte oraz ich ojca.

Taki stereotyp przetrwał przez wiele lat i dopiero stosunkowo niedawno zaczęto postrzegać Branwella zupełnie inaczej.

W swojej książce Ostrowski dużo miejsca poświęca relacjom brata z siostrami, skupiając się przede wszystkim na więzi z Charlotte. Dzięki odkrytym w ostatnich dziesięcioleciach dokumentom, zachowanym listom i relacjom świadków, można dość dokładnie prześledzić, jak wyglądało codzienne życie mieszkającego na odludziu rodzeństwa.
Autor opisuje mało znane dotąd epizody, sięga po ciekawe teorie i powołuje się na odkrycia innych badaczy. Wszystkie hipotezy stara się uargumentować i trzeba przyznać, że robi to znacznie lepiej niż w swojej poprzedniej książce „Charlotte Bronte i jej siostry śpiące”.

Niewątpliwą zaletą „Tajemnicy wichrowych wzgórz” jest przybliżenie czytelnikom niesłusznie zapomnianej sylwetki Branwella i jego bogatej, intrygującej twórczości.
Jednocześnie Ostrowski odmalowuje w barwny sposób klimat epoki wiktoriańskiej, jej obyczajowości i tradycji literackich.
Wszystko to sprawia, że liczącą niemal osiemset stron książkę czyta się jednym tchem, niczym najlepszą powieść, w której wątki obyczajowe łączą się z sensacyjnymi elementami.

BEATA IGIELSKA

Książka "Tajemnice wichrowych wzgórz" Eryka Ostrowskiego ukazała się 8 maja 2017 r., nakładem wydawnictwa PWN