Rafała Różewicza "Product Placement"

Raz jeszcze o tomiku „Product plecement” Rafała Różewicza, który został nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” 2015 w kategorii „Debiut roku”.

Nieliczni z nas usiłują przekroczyć granicę izolacji własnych pragnień od świata - mówiąc najogólniej - który próbuje wywrzeć grawitacyjny wpływ etyki, kodeksów, przykazań na zamysły i idące za nimi działania. Często, działania te nie dochodzą do skutku, gdyż ograniczeni jesteśmy barierą dobrego smaku, barierą moralności, nie mającą w zasadzie żadnego pokrycia w rzeczywistości. Nieliczni z nas przechodzą ostatecznie ten Rubikon i stają się na zawsze obcymi, nawet jeśli nikt nie zna sekretu, jaki łączy tylko tych, którzy wiedzą, tych którzy są tacy sami. Rafał Różewicz w swoim debiutanckim tomiku Product Placement udowadnia, że jako poeta potrafi zrozumieć świat wyciągnięty z ram konwenansów, oddzielony na dobre od oczekiwań, żyjący własnym bytem niezależnie od sąsiadów, niezależnie od niszczącego wpływu galaktyk i układów, w jakie został włożony na początku swojego istnienia. Taką prawidłowość przedstawiają również jego wiersze, które pojawiając się, wychodząc spod ręki artysty, stają się nieodzownym składnikiem każdej osobowości posiadającej zdolność przenikania pomiędzy wykreowanymi obrazami.

Debiutant poświęca sporo uwagi nic nie znaczącym przedmiotom użytku codziennego, dla których znajduje osobliwe zastosowanie w poezji. Żeby dojść do sedna nierzadko konieczne jest wielokrotne przeczytanie tekstu, odnajdywanie interpretacji w mnogości kondygnacji znaczeń, metafor i nawiązań. Kapitalny jest Sen o bezrobotnych grabarzach, na którym jak na historycznym źródle, odnajdujemy wciąż aktualne artefakty przeszłości, odłamki ludzkich ułomności, wyobrażeń i kalekich uczuć. Różewicz nawiązuje gdzieniegdzie do Holocaustu i odrębnie do II wojny światowej, odbiega jednak od trwającego od lat patetycznego wzorca i stara się spojrzeć na postrzeganie tych tematów w inny, wolny od niepisanych zasad sposób. W rzeczywistości nie chodzi już o sam motyw, dla wielu drażliwy i nietykalny pod wieloma względami – poeta próbuje za jego pomocą przekroczyć kolejną barierę i pójść o krok dalej w swoich przemyśleniach.

Technicznie teksty, które znajdziemy w Product Placement, przypominają urywki prozy, wysublimowane z jakiejś większej całości. O ile pierwsza, najbardziej powierzchowna sfera tekstu wydaje się prosta, zwyczajna, zapełniona opisami codziennych, automatycznych czynności i wiążących się z nimi emocji, to dojście do sedna problemu nastręcza czytelnikowi wielu pożytecznych zmartwień. Liczne kierunkowskazy, ślepe uliczki i odstępy myślowe pomiędzy jednym a drugim motywem w niemalże dydaktyczny sposób uświadamiają nam zmianę, jaka zachodzi w wierszu, podobnie jak w dynamicznym bohaterze naszych własnych zmagań. Dobrym przykładem będzie Alcatraz, czy Podchwytliwe pytania, gdzie po serii zwyczajnych, nie zawsze powiązanych ze sobą obrazów, w wyniku niewielkiej wariacji odnajdujemy łącznik.

Poezja Różewicza nie podnosi na duchu, nie emanuje pięknem ani brzydotą, nie kreuje problemów ani awanturniczych polemik. Bez wątpienia jest jednak odpowiedzią na pytanie, jakie samo w sobie stanowi społeczeństwo, bo to ono jest właśnie wytwórcą własnych anomalii. Widzimy to dość wyraźnie w utworze Ulica Ruska, który pociąga nie tylko ze względu na możliwości interpretacyjne, ale również ciężko uchwytny styl, plastycznie podobny do rzeźby modern-art.

Przegląd poezji najbardziej współczesnej pozwala na umieszczenie twórczości Rafała Różewicza w miejscu pomiędzy właściwą dla naszego wieku awangardą, a sztuką umiarkowaną, mającą swoje podłoże we wstępnych szkicach i modelowaniu formy. Obserwacja rozwoju literackiego artysty, pozwoli nam w najbliższej przyszłości na zdefiniowanie tego, jaką wartość ma jego obecna twórczość, poprzez porównanie przyrostu – nie jednak tego wykalkulowanego i przewidywanego przez antycypantów, ale abstrakcyjnego, stanowiącego rzeczywistą miarę postępu.

Tytuł: Product placement
Autor: Rafał Różewicz
Biblioteka Współczesnej Poezji Polskiej 2014
Wydawnictwo „Zeszyty Poetyckie”

--------------------------------------------------------------------------

Nisza Krytycznoliteracka o Rafale Różewiczu