Portretując sens zawarty w historii. Retrospektywa twórczości Macieja J. Drygasa

Maciej J. Drygas już dzięki fenomenalnemu debiutowi „Usłyszcie mój krzyk” wszedł do grona ważnych postaci polskiego kina. Kolejne realizacje odkrywały historie nieznane i przywracały zapomniane. Autor sięgał z podobną wprawą po wspomnienia świadków, jak i materiały archiwalne, potwierdzając tym samym swoją klasę jako filmowca. Drygas zyskał też miano archeologa PRL-u. W pierwszym tygodniu grudnia zapraszamy na retrospektywę twórczości reżysera do Kina Nowe Horyzonty. Wśród prezentowanych tytułów znajdzie się również „Abu Haraz”, pokazywany przedpremierowo dokument, który otwiera nowy rozdział w życiu zawodowym autora „Jednego dnia w PRL”.

Wspomniane „Abu Haraz” to niezwykły portret przemijania. W filmie obserwujemy historię mieszkańców spokojnej, sudańskiej wioski nad brzegiem Nilu. Ich proste, ale i radosne życie, zostaje przerwane przez plan budowy wielkiej tamy zaporowej. Reżyser, z charakterystyczną wrażliwością i wnikliwością, dokumentuje proces znikania całej wioski, wykorzenienia ludności z ich pierwotnego miejsca na ziemi. Po raz pierwszy Drygas korzysta z formuły dokumentu obserwacyjnego. Więcej na temat wieloletniej pracy, problemów związanych z wizytami w Sudanie i swoich bohaterów, autor opowie na spotkaniu z publicznością, do którego dojdzie pierwszego dnia przeglądu – 1 grudnia w niedzielę.

Maciej Drygas to nie tylko reżyser, ale też skrupulatny historyk i,  jak mówi sam o sobie, „archeolog”. Wydobywa, przetwarza i fenomenalnie wykorzystuje zapisy archiwalne w swoich filmach, ożywiając zapomniane historie – przy wykorzystaniu siły kina. To właśnie dzięki niemu Polacy poznali tragiczną historię z 1968 roku - samospalenia Ryszarda Siwca na Stadionie Dziesięciolecia, w akcie sprzeciwu wobec totalitarnej władzy. Ówczesnym mechanizmom wytworzonym przez system udało się zatrzeć wszelkie ślady po wydarzeniu. Dopiero za sprawą filmu „Usłyszcie mój krzyk” (projekcja – 1 grudnia) czyn Siwca przedarł się do świadomości zbiorowej. Na tyle skutecznie, że Ryszard Siwiec doczekał się pomników upamiętniających jego postać w czeskiej Pradze i w Warszawie, a także ulic nazwanych jego nazwiskiem w tych samych miastach. 

W swoim drugim filmie „Stan nieważkości” (projekcja – 2 grudnia) reżyser znów ukazuje nieznaną kartę historii, czyli los radzieckich kosmonautów po upadku bloku sowieckiego. To niezwykła, nakręcona z dbałością o szczegóły opowieść, gdzie zachwyt nad podbojem kosmosu przeplata się z tragicznymi losami dawnej dumy Związku Radzieckiego. Tytuł kolejnego filmu, czyli „Głos nadziei” (projekcja – 3 grudnia), najdoskonalej oddaje charakter roli, jaką spełniało Radio Wolna Europa w czasach zupełnego braku wolności słowa i całkowitej cenzury. Drygas przedstawia historię najważniejszej rozgłośni radiowej czasów PRL-u z niecodziennej perspektywy. Nie ma w filmie świadectw Jana Nowaka-Jeziorańskiego i innych znanych postaci radia. Są za to opowieści współpracowników spoza pierwszej linii. Maciej Drygas zdecydował się wysłuchać również tych, których zadaniem było zagłuszanie sygnału radiowego Wolnej Europy. Zresztą, ekspert w dziedzinie dźwięku, pokusił się o to, by w jego filmie audycje RWE leciały w pogorszonej jakości - takiej samej, w jakiej słuchano ich w dawnej Polsce. Drygas z powodzeniem pracował też z samym dźwiękiem - jako autor nagradzanych słuchowisk dokumentalnych. Dwa z nich ("Testament" o historii Ryszarda Siwca, wyróżniony Prix Italia - radiowym odpowiednikiem Oscara i "Moja góra", zapis przeżyć z wypraw himalaistycznych Piotra Pustelnika).

Niezwykłą dociekliwość twórcy-historyka obserwujemy też w znakomitym „Jednym dniu w PRL” (projekcja – 4 grudnia). To szczególny projekt: Drygas wybrał losowo jeden dzień z życia Polski Ludowej - dokładnie 27 września 1962 roku i odtworzył specyfikę funkcjonowania władzy komunistycznej na podstawie skrupulatnie dobranych materiałów archiwalnych. Zjawisko totalitarnej cenzury zostało świetnie sportretowane w „Cudzych listach” (projekcja – 5 grudnia). Reżyser ukazuje nam  kolejny dotkliwy mechanizm inwigilowania obywateli w ustroju komunistycznym, sięgając znów po archiwalne materiały filmowe.  Jednocześnie tworzy przejmujący portret Polaków w czasach PRL-u, nie uciekając przed nadawaniem odczytywanym w dokumencie listom emocjonalnego wydźwięku. Po projekcji „Cudzych listów” odbędzie się dyskusja o kinie Drygasa, dotycząca m.in. wkładu reżysera w pisanie historii kultury oraz tworzenie polityki pamięci.

Na retrospektywę twórczości Macieja J. Drygasa zapraszają: Against Gravity, dystrybutor filmu „Abu Haraz” i organizator festiwalu Planete+ Doc, Wrocławska Fundacja Filmowa, Kino Nowe Horyzonty oraz partner Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”.

Plan projekcji:

1.12 (nd) godz. 17.00 - „Usłyszcie mój krzyk”, godz. 18.15 –„Abu Haraz” (prelekcja: Magda Podsiadły) – wrocławska premiera, spotkanie z reżyserem. 
2.12 (pn) godz. 20.15 – „Stan nieważkości”
3.12 (wt) godz. 20.15 – „Głos nadziei” + słuchowisko dokumentalne "Testament"
4.12 (śr) godz. 20.15 – „Jeden dzień w PRL” (prelekcja: Małgorzata Kozubek) + słuchowisko dokumentalne "Moja góra"
5.12 (cz) godz. 20.15 – „Cudze listy” + dyskusja

Gdzie: Kino Nowe Horyzonty, ul. Kazimierza Wielkiego 19a-21
Za ile: „Abu Haraz”: bilet normalny – 20 zł; bilet ulgowy – 18 zł; pozostałe wydarzenia – 11 zł.

materiały organizatorów