Wielka ucieczka

Wielka ucieczka to historie, które dowodzą, że wojna to zawsze dramat pojedynczych ludzi, rodzin – niezależnie od tego, po której stronie konfliktu się znajdują. Książka poświęcona jest  końcowemu okresowi II wojny światowej. Opowiada o losach ludności niemieckiej z Prus Wschodnich, Pomorza i Śląska, która zimą i wiosną 1945, pod naporem sowieckiej ofensywy, uciekała na zachód. Setki przeżyło gehennę, wiele osób zmarło w trakcie tej przymusowej migracji.

Wykorzystując ogromny materiał dokumentalny i słuchając relacji świadków, Jürgen Thorwald opowiada jeden z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii Niemiec. Opis wydarzeń w Berlinie w kwietniu 1945 roku, a w szczególno­ści relacja z ostatnich chwil Hitlera w bunkrze Kancelarii Rzeszy do dziś uważane są za niezrównane.

Najnowsze wydanie Wielkiej ucieczki wzbogacone zostanie o posłowie prof. Jana Rydla, który o dziele Thorwalda pisze następująco:

            „Thorwald wybrał formułę reportażu historycznego, łącząc solidną faktografię z niewielką dawką fikcji w rodzaju introspekcji w świadomość bohaterów, jak np. w rozpoczynającym książkę obszernym opisie stanu duszy generała Guderiana w nocy z 8 na 9 stycznia 1945 roku, lub dialogach, których nigdy nie nagrano i nie spisano, lecz które „powinny były” zostać wypowiedziane. Zwraca przy tym uwagę zdecydowana surowość narracji Thorwalda, jego ukrywanie się za faktami. Na próżno bowiem szukalibyśmy w jego książce fraz wartościujących postaci i ich działania pod względem etycznym, nie znajdziemy tu też wykładu jakichkolwiek historycznych interpretacji i teorii, nawet ilość wykrzykników i przymiotników w tekście Wielkiej ucieczki wydaje się dość skromna. Dla ilustracji metody Thorwalda wystarczy zwrócić uwagę na ostatnie linijki jego książki, mówiące o aresztowaniu rządu admirała Dönitza we Flensburgu w maju 1945 roku. Nie ma tu najmniejszego patosu, autor nie traci ani pół zdania na zwrócenie czytelnikowi uwagi, jakie skutki wywołał upadek III Rzeszy dla Niemiec i dla ludzkości. Surowość narracji odzwierciedla w równym stopniu postawę człowieka, który wiele przeżył i wiele wie, który odczuwa gorycz narodowej klęski oraz własnych błędów i zaniechań, jak i postawę pisarza mającego świadomość, że na książkę o sprawach tak fundamentalnych dla Niemców patrzeć będą argusowym okiem bardzo wpływowi i wyczuleni reprezentanci alianckich władz okupacyjnych, których negatywna ocena zdyskwalifikuje dzieło i autora.”

Jürgen Thorwald (1915 -2006) – niemiecki pisarz, dziennikarz i historyk, szczególnie znany z książek opisujących historię medycyny sądowej oraz drugiej  wojny światowej. Wielka ucieczka, wydana po raz pierwszy kilka lat po wojnie, do dziś nie zniknęła z niemieckich księgarń, przetłumaczono ją na kilkanaście języków na całym świecie.