Książka na wakacje. Przegląd popularnych gatunków literackich

Komiksy

Kto ich nie czytał w dzieciństwie? Niespecjalnie się nad tym zastanawiamy, ale przecież większość małych książeczek dla dzieci to właśnie komiksy. Historyjka obrazkowa z podpisami w dolnej części, dialogi umieszczone w dymkach, zachowany ciąg przyczynowo-skutkowy – tylko tyle i aż tyle potrzeba, by stworzyć dobry komiks. Jednak komiksy to nie tylko i nawet nie przede wszystkim książki dla dzieci. Wielbicielami komiksów są też dorośli i to właśnie dla nich powstają wielkie serie, jak choćby „Akira” czy „Baśnie na wygnaniu”.

Komiks jako forma nie ma obowiązku trzymania się ściśle określonej tematyki. Nie jest typowym gatunkiem literackim. Co w praktyce oznacza, że wśród tysięcy dostępnych na rynku komiksów każdy znajdzie coś dla siebie.

Fantasy

Wbrew pozorom nazwa gatunku nie jest skrótem od słowa „fantastyka”. O ile powieści fantastyczne, zwane także science-fiction opierają się na wiedzy naukowej, często wiążą się z podróżami w przyszłość, to fantasy raczej (choć niekoniecznie) sięgają do przeszłości. Cechą charakterystyczną tego gatunku jest powszechne występowanie w powieściach magii, czarów, zaklęć oraz bohaterów, jakich na pewno nie znajdziemy w realnym życiu. Na porządku dziennym są tu trolle, elfy, gobliny czy karły. Kanwą dla fantasy najczęściej są mity i legendy. Wśród powieści dla dzieci i młodzieży za klasykę gatunku należy uznać cykl książek o Harrym Potterze. Starsi czytelnicy na pewno docenią „Władcę Pierścieni” i kolejne książki z serii autorstwa J. R. R. Tolkiena. Za ojca gatunku uznaje się jednak Georga McDonalda, autora słynnej powieści „Królewna i Goblin”.

Kryminały

Historie wciągające czytelnika i trzymające w napięciu niemalże od początku do końca książki. Kryminały od powieści sensacyjnych różnią się przede wszystkim obowiązkową obecnością trupa. Nie ma nieboszczyka – nie ma kryminału. Natychmiast po morderstwie rozpoczyna się drobiazgowe śledztwo. Im więcej zwrotów akcji, niespodziewanych sytuacji i trudnych do rozwikłania zagadek, tym lepiej. Głównym bohaterem najczęściej jest osoba prowadząca śledztwo, niekoniecznie policjant. Równie dobrze może to być prywatny detektyw lub osoba cywilna. Królową gatunku, choć niekoniecznie prekursorką, jest niewątpliwie Aghata Chrisite. Wśród polskich autorów zdecydowanie wyróżnia się Joanna Chmielewska oraz, co może być zaskoczeniem, Joe Alex. Wśród autorów młodszej generacji na uwagę zasługuje Zygmunt Miłoszewski. Klasyczny kryminał jest powieścią jednowątkową. Jednak współcześnie coraz częściej można spotkać się z kryminałami, w których znajdziemy także wątki obyczajowe czy nawet romantyczne.

Literatura faktu

Historia dawna i najnowsza podana w nieco strawniejszej formie niż tej, którą proponują szkolne podręczniki. Doskonały pomysł na prezent dla przyszłego maturzysty, a także ciekawa lektura na długie letnie wieczory i krótkie noce. Istotą tego rodzaju książek jest całkowita zgodność z faktami historycznymi. Nie ma tu miejsca na fikcję, czy subiektywne zdanie autora. Literaturę faktu można porównać do filmów dokumentalnych – obiektywne przedstawienie dostępnej wiedzy. Czy to znaczy, że będzie nudno? Absolutnie nie. Lekkie pióro, wartko przestawiona akcja, plastyczni „żywi” bohaterowie, barwnie opowiedziane najdrobniejsze szczegóły – to wszystko sprawia, że literatura faktu niejednokrotnie przebija fikcję. Wśród polskich autorów na pierwszy plan wybija się Bogusław Wołoszański znany z telewizyjnego cyklu „Sensacje XX wieku”.

Biografie i wspomnienia

Chociaż nadmierna ciekawość uznawana jest za cechę negatywną, prawda jest taka, że lubimy wiedzieć co słychać u innych ludzi. Stopień ciekawości wzrasta, gdy rzecz dotyczy osób z pierwszych stron gazet. Co prawda internet jest dziś kopalnią wiedzy, ale też kopalnią nieprawdziwych informacji. Czytając osobiste wspomnienia słynnych ludzi, czy autoryzowane (a nawet nieautoryzowane) biografie, możemy mieć pewność, że treść zawarta w książce nie mija się z prawdą. Wspomnienia i biografie to chyba jeden z niewielu gatunków literackich, gdzie nie znajdziemy wybitnie wyróżniających się autorów. Tu wybór pozycji podyktowany jest całkowicie subiektywnymi zainteresowaniami.

W zestawieniu zabrakło książek obyczajowych, sensacji i romansów. Tych chyba nikomu nie trzeba przedstawiać.