Teatr

Tu pociąg już nie przyjedzie

Jest coś magnetycznego w „Stazione Termini". Nawet jeśli nie rozpoznajemy wszystkich kulturowych tropów – i tych pop, i tych klasycznych, to i tak mowa ciała okazuje się wystarczająco sugestywna, żeby być ciekawym następnego ruchu i zdarzenia...

Gdy zegar nachalnie odlicza sekundy, sugeruje, że zbliża się coś nieuchronnego. Na stacji kolejowej, choćby miała być tą ostatnią, powinien to być odjazd zgodny z rozkładem. Podróżni krzątają się na początku jako obcy sobie ludzie, ale kolory nieuchronnie przyciągają się do siebie. Dwie ubrane na biało kobiety okażą się pielęgniarkami, wściekły róż znajdzie wściekły róż płci przeciwnej, żółć i czerwień odnajdą się niczym we fladze Hiszpanii, a czernie będą tak różne, że trudno będzie o dobre dopasowanie. Ksiądz (Zbigniew Bodzek) odpędzi świętym obrazkiem wyzywającą Ćmę Barową (znakomita Sara Golc), a Rockendrolowcy w skórach (Agnieszka Dziewa, Krzysztof Szczepańczyk) niby będą ze sobą, ale bardziej obok siebie. Gdy wszyscy usiądą wreszcie na swoich miejscach, życie potoczy się już zwyczajnym trybem, bez pośpiechu. Kto czeka na peronie, nie spóźni się już na pociąg. Milioner biżuterią będzie obsypywał Żonę (Izabela Cześniewicz), Blokersi (Adepci Studium Pantomimy –  dwóch z trzech wymienionych w programie – czyżby jeden poległ wcześniej?) ją później zgwałcą, by sami zostać poskromieni przez przypominającego Rambo Weterana (Radomir Piorun). Stracone nadzieje na przyjazd pociągu skłonią niemal wszystkich do wstąpienia do sekty, najpierw dobrej, później złej. [Łaskawsza dla kulturowych tropów Ela stwierdziła, że chodziło o Niebo i Piekło.]


Gdy czas się gwałtownie dopełni, przedzierzgnie z postaci elektronicznej w mechaniczną, ze światła w ziarnistość, z wieczności w skończoność dającą się niemal zamknąć w dłoniach, będzie okazja do z-mar-twych-wstania, roz-łazarzo-wienia, nowonarodzenia. Obwoźnie chory inwalida (Artur Borkowski), który w klatce zamknął niczym egzotycznego ptaka niebieską urnę na rychłe własne prochy, porzucił kokon z bandaży dla – tym razem wreszcie szczęśliwej – Krystyny (znów piękna Izabela Cześniewicz). Po pełnym napięcia spektaklu taka scena miłosnego spełnienia z kochanką podnoszoną niczym monstrancja należała się widzom. To przemienienie niedo-śmierci w rozbuchaną fizyczność niczym wizja raju wynagrodziło wszystko zło, które wcześniej stało się udziałem bohaterów.


Spektakl urzekł swoją plastycznością. Cudowne kostiumy (słowa uznania dla Elżbiety Terlikowskiej), zróżnicowana, oryginalna muzyka (Cezary Duchnowski), pozwalająca w zmienny sposób organizować przestrzeń scenografia (Jan Polivka) i dopatrzenie wszystkich szczegółów (Marek Oleksy) dopełniły pantomimicznych „kroków” (współpraca choreograficzna – Piotr Biernat), definiujących poszczególne postaci. Uwagę przykuwali Mimowie (Monika Rostecka-Komorowska, Mariusz Sikorski), którzy dostarczali rekwizytów, pokus i pomocy innym bohaterom, ale nade wszystko cieszyli oko swoją malowniczością i urodą. Znakomicie obsadzona została także Córka (Agnieszka Charkot), gotowa połaszczyć się na każdą okazję, którą podsuwało jej otoczenia. Tylko konsekwencja surowego Ojca (Zbigniew Szymczyk) sprawiła, że pozostała do końca z pacynką w ręku, smutna, ale żywa, nawet bez sińców i zadrapań. Sam mistrz Oleksy długo tkwił na swoim miejscu w pozie zawieszonej gdzieś między ekstazą a bólem. Kreowany przez niego bohater, gdy wydawało się, że wyjdzie z opresji obronną ręką, poniósł śmierć zadaną w absurdalny sposób przez rzekomych wybawców.


Jest coś magnetycznego w Stazione Termini. Nawet jeśli nie rozpoznajemy wszystkich kulturowych tropów – i tych pop, i tych klasycznych, to i tak mowa ciała okazuje się wystarczająco sugestywna, żeby być ciekawym następnego ruchu i zdarzenia. Bramka kontrolna, choć upomina się o bilety, i choć asekuruje ją Sprzątacz (Mateusz Kowalski), ostatecznie przepuszcza wszystkich, zarówno tych negatywnych, tych neutralnych, jak i tego pozytywnego. Rozgrywające się sceny można czytać dosłownie, w całej wyrazistości zachodzących między ludźmi interakcji, jak i metaforycznie – jako walkę dobra ze złem, ścieranie się agresywności z bezbronnością, jako bezsensowną szamotaninę, która okazuje się próżna wobec niezatrzymania się pociągu. Samo czekanie nie jest jednak na Godota – bramę na drugą stronę, można przekroczyć, choć i tam walczyć o nas będą sprzeczne siły, kuszące pięknymi kostiumami i propozycją kroków, dających spokojne ukojenie lub raptowne rozkosze. Te eschatologiczne tropy są zresztą zwodnicze. Prawdziwe zbawienie przychodzi bowiem do Inwalidy, który jeszcze niedawno walczył z obcesowością pielęgniarek (Maria Grzegorowska, Aneta Piorun) i do zgwałconej Żony, której nie udało się uniknąć poniżenia i następującego po niej smutku i beznadziei, gdy nawet mąż umizgiwał się już tylko do dworcowej putany. Cierpienie zostało wynagrodzone końcowym szczęściem, choć być może już w innym wcieleniu – Krystyny. Sprawiedliwości stało się zadość. Jeśliby do tego sprowadzić wymowę spektaklu, to można by mu zarzucić brak komplikacji i nadmierne trzymanie się schematu równowagi pomiędzy ciemną i jasną stroną rzeczywistości. Uruchomienie medialnych i religijnych aluzji także nie byłoby chwytem wystarczającym do zrobienia dobrej sztuki.


Jednak spektakl nie wymaga uruchamiania tych interpretacyjnych pokładów, bazujących na kapitale kulturowym odbiorcy. Choć byłby bez tego zapewne mniej zrozumiały i zbyt wieloznaczny, to stanowi na tyle piękne, wciągające widowisko, że nawet zadeklarowane przez twórcę w Programie aspiracje do „metafory kondycji wewnętrznej człowieka” nie pozbawiają go świeżości. Tę dają akrobatyczne chwilami popisy, wyraziste wizerunki postaci i zaskakujący, nieprzewidywalny rozwój rwanej akcji. I tak jak część niedoszłych pasażerów w dworcowej poczekalni przyglądała się z zaciekawieniem, niekiedy z obawą, perypetiom pozostałych, tak czynili to widzowie. Smaku dodawała temu przyglądaniu się świadomość, że przecież tu kiedyś jeździły – całymi stadami, na stację końcową, dobijając zderzakiem do odbojników terminalu – pociągi i że żaden już nie przyjedzie. Dzięki temu Świebodzki może być jednak miejscem innych ważnych zdarzeń. Niektórych także bez słów, za to z gestem wykraczającym poza sygnał do odjazdu.


Jarosław Klebaniuk

 

 

 

Stazione Termini. Scenariusz i reżyseria: Marek Oleksy.

 

Wrocławski Teatr Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego. Scena na Świebodzkim Teatru Polskiego we Wrocławiu.

 

Premiera: 22 października 2010

 

28 maja 2011

Zdjęcia


Jarosław Klebaniuk

Jarosław Klebaniuk

57 Wrocław
77 artykułów 2 teksty 54 komentarze
W pracy naukowej zajmuję się postawami politycznymi. Poza tym działam społecznie w redakcji portalu Lewica.pl. Pisuję też recenzje i teksty publicystyczne. Prowadzę blog w portalu NaTemat. W "Akcencie", "Frazie", "Kresach" i "Lampie" publikowałem…


Dodaj komentarz anonimowo lub zaloguj się
 
Paweł Kaczorowski
Paweł Kaczorowski 29 maja 2011, 13:08
Rewelacyjnie, że u nas piszesz, Jarku. Po raz kolejny to stwierdzam, bo mamy kolejny, rzetelny materiał do porównania naszych spojrzeń na dokonania wrocławskiej Pantomimy.

Świetny jest ten spektakl. Twoja próba rozczytania i opisu - wciągająca a jednocześnie niczego spektaklowi nie odbiera. Na szczęście tych gestów i form nie da się adekwatnie opisać. Jednak po tej recenzji wielu widzów będzie miało większy komfort odbioru, tak myślę.

Mnie Stazione urzekł - mimo, że widać w tym spektaklu pewne nierówności w opanowaniu warsztatu między adeptami Studium i mistrzami z trzonu Pantomimy. To zróżnicowanie jednak ożywia spektakl - jak trafnie to wskazałeś - dzięki wykorzystaniu mniej trudnych ale bardziej efektownych technik.

Cieszę się, że Wam się podobało! :)
W tym sezonie jeszcze arcyzabawna i przesmutna jednocześnie groteska - Gastronomia. Polecam.
P.K.
Marcin Sierszyński
Marcin Sierszyński 29 maja 2011, 16:48
Dziś się na to wybieram. Zobaczymy, czy będę miał podobne odczucia.
Czytanie lubię! 29 maja 2011, 22:35
Szkoda, że tak daleko mieszkam.
Jarosław Klebaniuk
Jarosław Klebaniuk 1 czerwca 2011, 21:46
Pawle, pisz częściej o moich recenzjach. Dodaje mi to ducha!

Prawdę mówiąc pantomima to dla mnie przede wszystkim piękne, a jeśli nie piękne, to interesujące obrazy, którym często towarzyszy tło muzyczne. O ile teatr dramatyczny domaga się rozczytania, do czego nieuchronnie namawiają słowa, to w pantomimie nie czuję presji, żeby nadawać znaczenia i rozumieć. Czuję się jedynie zobligowany, aby chłonąć i przeżywać. Dlatego też być może kiedyś zupełnie złamię konwencję recenzji i zamiast pisać przede wszystkim o tym, co działo się na scenie, oddalę to na plan drugi, a skupię się na emocjach i skojarzeniach, doświadczanych podczas i po spektaklu. Jedyna trudność polega na tym, że introspekcje zakłócają przepływ świadomości, a gdybym jeszcze chciał to zapisywać na bieżąco, to ich treść byłaby zupełnie inna: pomiędzy krokiem i światłem z jednej, a kartką i długopisem z drugiej strony.

O warsztacie trudno mi pisać, bo nie znam jego tajników. O ile w normalnym teatrze jestem w stanie wychwycić potknięcia (teatr udaje potem, że recenzji nie było) lub rozpoznać nadzwyczajną grę, to tutaj czuję się trochę dzieckiem we mgle.

Rzeczywiście - podobało nam się. Na "Gastronomię" idziemy w piątek i też nastawiam się na pisanie.
Pozdrawiam,
Jarek
Michał Słotwiński
Michał Słotwiński 2 czerwca 2011, 14:34
Tekst wzbogacił mój odbiór: i o szczegóły, jak urna na prochy, której z początku nie rozpoznałem w dziwacznym przedmiocie w klatce, i ogół, innego nieco kształtu wizję całego spektaklu.
Jarosław Klebaniuk
Jarosław Klebaniuk 2 czerwca 2011, 16:00
Nie jestem oczywiście pewien, czy to była urna na prochy. Pewnie kolor za wesoły, jak na taki przedmiot, ale skojarzenie miałem nieodparte i nie mogłem się powstrzymać. To zresztą dosyć groteskowe: obwoźnie chory nie rozstający się (do czasu) z urną na własne prochy, w dodatku obawiający się, że mu wyfrunie. Raczej coś innego sobie Oleksy zamyślił, ale o to trzeba by spytać jego lub kogoś, kto lepiej rozpoznaje takie tropy.
przysłano: 21 grudnia 2010 (historia)


Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności.
Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.

Zgłoś obraźliwą treść

Uzasadnij swoje zgłoszenie.

wpisz wiadomość

współpraca