Popiół i Diament – ekranizacja dzieła Jerzego Andrzejewskiego

Jerzy Andrzejewski

Jerzy Andrzejewski to jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy dwudziestego stulecia. Urodził się w 1909 roku, w Warszawie. Na Uniwersytecie Warszawskim ukończył filologię polską, co wraz z jego kreatywnością otworzyło mu wrota kariery pisarskiej. Pisywał felietony, scenariusze i powieści. Tworzył z Konstantym Ildefonsem Gałczyńskim, Heleną Kurcyusz i Czesławem Miłoszem. Działał w opozycji walczącej z komunizmem stanowiąc autorytet dla twórców późniejszej Solidarności. Prowadził bardzo intensywne życie zawodowe, ale również osobiste. Od pierwszej żony uciekł tuż po ślubie, choć się z nią nie rozwiódł, z kolei drugą żonę regularnie zdradzał z mężczyznami. Kochał się między innymi w Krzysztofie Kamilu Baczyńskim i Marku Hłasce. Jerzy Andrzejewski wykazywał się wielką wrażliwością, ale też brawurą i odwagą, czego wyraz dawał w swoich dziełach. Jego najbardziej rozpoznawalnym dziełem okazał się Popiół i Diament z 1947, które pierwotnie ukazało się pod tytułem Zaraz po wojnie. Umarł w 1983 roku, w Warszawie.

Popiół i Diament

Popiół i Diament powstawał w latach 1946-1947, choć Jerzy Andrzejewski sukcesywnie nanosił do niego poprawki aż do roku 1954. Początkowo historię publikowano jako cykl w gazecie, a jako książkę wydano ją dopiero po jego zakończeniu. Oś fabuły stanowi postać adwokata, który trafia do obozu koncentracyjnego. Tam z ofiary staje się oprawcą dla swoich współwięźniów. Powieść okazała się bestsellerem dla krytyków i czytelników, aczkolwiek nie spodobała się władzom. Co ciekawe, autor przedstawił wizję historyczną w sposób nie uderzający w komunizm, jednak uznano, iż to nieuderzanie okazało się za słabe. Niemniej z powieści uczyniono obowiązkową lekturę.

Ekranizacja Andrzeja Wajdy

W 1957 roku Andrzej Wajda, twórca takich filmów jak Wesele, Zemsta, czy Powidoki, postanowił przenieść na ekrany kin powieść Jerzego Andrzejewskiego. Tak też się stało, efektem czego Popiół i Diament narodził się w roku 1958. Sceny kręcono we Wrocławiu, zarówno w plenerze, jak też w Wytwórni Filmów Fabularnych znajdującej się na Terenach Wystawowych Wrocławia. Film spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem przez krytyków i publiczność. Nagrodzono go Festiwalu Filmowym w Wenecji, uczynionoby to też pewnie na Festiwalu Filmowym w Cannes, ale władze komunistyczne zabroniły mu brać w nim udziału. W kinach zgromadził on natomiast w czasie premiery ponad 1,5 miliona osób. Główną rolę kreował Zbigniew Cybulski, którego okrzyknięto polskim Jamesem Deanem.

Specyfika fabuły ekranizacji

Film trzyma się książki, aczkolwiek robi to w luźny sposób, bo nie tyle stanowi on propagandę komunistyczną, ile rozważanie nad tragicznym losem podziemnych działaczy antykomunistycznych. Czołową postać odgrywa dawny żołnierz Armii Krajowej, który dostaje zlecenie zabicia sekretarza Polskiej Partii Robotniczej. Zaciekły działacz nabiera jednak wątpliwości co do słuszności swojego działania. Obecnie filmu w kinie już nie obejrzymy, ale na szczęście zrobimy to odtwarzając wydaną płytę dvd - https://www.holyart.pl/artykuly-religijne/dvd-religijne.