Widmokrąg

Wojciech Kuczok kojarzony jest przede wszystkim z powieścią „Gnój” i powstałym na jej podstawie filmem „Pręgi”. Objawiony wówczas talent autora został przypieczętowany licznymi literackimi nagrodami i wyróżnieniami. Kuczok nie spoczął jednak na laurach i postanowił przeskoczyć literacką poprzeczkę, którą notabene sam sobie postawił. Dowodem na to jest „Widmokrąg”, czyli pięć krótkich opowiadań i cztery, jeszcze krótsze, interludia.

Opis na tylnej okładce zdradza, że to książka o miłości, przemijaniu i śmierci, czyli wcale nie musi być ciekawie. Można powiedzieć, tematyka błaha i oklepana, wszak pisarze i poeci każdej epoki, z każdego zakątka świata tyle razy podejmowali te problemy, że mogłoby się wydawać, iż nic oryginalnego w tej tematyce napisać już się, po prostu, nie da. Autor, korzystając z bogatego dorobku swoich poprzedników, wybierając z nich to, co najlepsze i urozmaicając własnymi, oryginalnymi koncepcjami, stworzył ciekawy i pochłaniający obraz miłości. Miłości szeroko pojętej, czytelnik poznaje historię mężczyzny odkrywającego swoje skłonności homoseksualne, aby niedługo potem napawać się obrazem zakazanego uczucia dwóch małolatów. Wzrusza opowieść o matce, która pisze listy do nieistniejącego syna, zastanawia i zachwyca epizod poświęcony kochankom, którzy balansują na granicy życia i śmierci.

Każde opowiadanie to nie tylko inna, zupełnie nowa historia, ale, także często inna stylistyka. Przez cały zbiór przewijają się liczne nawiązania do uniwersalnych motywów literackich. Tytuł pierwszego opowiadania, „Żebry Adama”, i jego główny bohater, a także sceneria, wyraźnie wskazują na odwołanie do biblijnego raju. Pozostając przy tematyce biblijnej warto wspomnieć o współczesnej historii syna marnotrawnego, zawartej w drugim interludium.

Kuczok, jako miłośnik wysokich gór i jaskiń, nie odmówił sobie także umieszczenia akcji jednego z opowiadań właśnie w górskiej scenerii. Chodzi tu o „Cielęce Tańce”, które swój urok i oryginalność zawdzięczają nie tylko pięknym krajobrazom, ale także specyficznej stylistyce, nawiązującej do popularnego niegdyś zamiłowania mieszczan do wsi.

Z kolei w „Doktorze Hauście” można pokusić się o znalezienie analogii do „Fausta”, i tak dalej, i tak dalej.

W każdym opowiadaniu można by odnajdywać odwołania i aluzje do tego, co już kiedyś zostało powiedziane. Autor nadał tym ponadczasowym motywom współczesnego wymiaru, co należy uznać za bardzo ciekawy i udany eksperyment.

Kuczok wyszedł poza utarty w popkulturze schemat. W opowiadaniach nie dominuje obraz przesłodzonej, romantycznej miłości, która pokonując wszelkie przeszkody, rośnie w siłę, aby wreszcie znaleźć swój finał w maleńkim kościele, z dala od szarego świata.

Autor skupił się także, by nie powiedzieć: przede wszystkim na ciemnej stronie miłości. Próbuje zatem ukazać ludzi, których miłość doprowadziła do granicy szaleństwa, opętania. Pod tym względem najbardziej wymowny jest tytułowy „Widmokrąg”. Bohaterowie tego opowiadania są tak zatraceni w swoim uczuciu, że powoli tracą kontakt z rzeczywistością.

„Królowa Regina” to z kolei historia kobiety, która po śmierci męża nie potrafi się odnaleźć, a samotność związana z rozstaniem doprowadza zmęczoną życiem staruszkę do granic obłędu.

Dużo miejsca autor poświęcił także rozważaniom dotyczącym wypalenia się miłości. Oczywiście Kuczok nie jawi się jako psychoanalityk mający odpowiedź na wszystko. Wykorzystując jednak swój doskonały warsztat literacki ukazuje, niekiedy bardzo płynne granice między miłością i nienawiścią, pożądaniem i obrzydzeniem.

Bardzo ważnym elementem, często przewijającym się przez opowiadania jest erotyzm. Wokół tej niezwykle istotnej sfery ludzkiego życia dryfują myśli bohaterów. Środki wyrazu, jakimi posłużył się autor wyrażając te myśli powodują, że nad kartami książki unosi się bardzo przyjemna atmosfera. Zagadkowość, tajemniczość, niepewność, a czasami przewidywalność pchają czytelnika w objęcia kolejnych stron i kolejnych opowiadań.

Wszystkie teksty prezentują bardzo wysoki poziom literacki, potwierdzają talent pisarski autora. Dominują monologi, a długie, ciągnące się na kilku stronach zdania mogą prowadzić do znużenia. Często jednak te długie zdania pochłania się jednym haustem. Dodatkowym walorem opowiadań jest także gra słów, często wykorzystywana przez autora.

Rzecz jasna, pod względem fabuły każdy tekst jest inny. Jedne opowiadania są bardzo ciekawe, inne mniej. Zdarzają się także historie dość błahe w treści, ale „dopieszczone” w formie. Można zatem przymknąć oko na pewne niedociągnięcia fabularne i zachwycić się kunsztem i zapleczem literackim autora. Tym bardziej, że Kuczok jest uznawany za jednego z najlepszych współczesnych polskich pisarzy, a jego utwory spotykają się z bardzo ciepłym przyjęciem ze strony czytelników i życzliwym spojrzeniem krytyków.

Wydawnictwo: W.A.B.
Rok wydania: 2008
Oprawa: Twarda
ISBN: 9788374140263
Kategoria: Literatura piękna
Seria: Archipelagi