Szukając korzeni - recenzja głośnej książki "Nawrócony" Aliego Eteraza

Nawrócony to zapadająca w pamięć opowieść o muzułmaninie mieszkającym w Stanach Zjednoczonych. To również zbiorowy portret Amerykanów wciąż żyjących wspomnieniami i konsekwencjami zamachów z 11 września 2001 roku. 

Główny bohater i narrator jest synem muzułmańskich emigrantów. Często podkreśla, że jest Amerykaninem drugiego pokolenia, niechętnie przyznaje się do swoich korzeni, zwłaszcza że deklaruje się jako ateista, człowiek nowoczesny i tolerancyjny, pozbawiony uprzedzeń rasowych. Gdy ktoś pyta go o pochodzenie, mówi, że jego rodzina wywodzi się z Azji i szybko zmienia temat. 

Nasz bohater pracuje w dużej firmie, uważa się za człowieka sukcesu, jest dumny z osiągnięć zawodowych. Gdy jednak uznaje, że należy mu się kolejny awans, wydaje przyjęcie, na które zaprasza swojego nowego szefa. 
Spotkanie okazuje się katastrofą, gdy przełożony przypadkowo odkrywa w domowej biblioteczce swego pracownika miniaturowy egzemplarz Koranu. Co ciekawe, znalezisko okazuje się niespodzianką także dla jego właściciela. 
Ten incydent uruchamia lawinę nieprzewidzianych zdarzeń, które wywracają życie głównego bohatera do góry nogami. 

Osobnym wątkiem są powiązania pana M. (bo tak nazywa się narrator) z żoną, która nie dość, że jest niezależna i dominująca, to jeszcze pochodzi z rodziny tradycjonalistycznych południowców. Mocno nacechowane erotyzmem relacje z czasem prowadzą do konfliktów, które dodatkowo komplikują i tak niełatwe życie bohatera. 

Przez pryzmat doświadczeń pana M. poznajemy różne środowiska współczesnych Amerykanów. Śledzimy jednocześnie jego wewnętrzny dramat, gdyż w pewnym momencie okazuje się, że człowiek doskonale znający historię i sztukę Zachodu, czujący się pełnoprawnym Amerykaninem, skazany zostaje na osobliwą banicję. Rozdarty między dotychczasowym życiem, a nowymi, bolesnymi doświadczeniami, pan M. musi wybrać jedną ze stron barykady. W Stanach Zjednoczonych cały czas bowiem toczy się nowy rodzaj wojny, w której wrogami numer jeden są muzułmanie, jednoznacznie utożsamiani z terrorystami i sprawcami katastrofy z pamiętnego 11 września 2001 roku. Jak podkreśla główny bohater, gorszy status mają tu tylko pedofile. 

Narrator postawiony w nowej sytuacji życiowej poznaje wielu ludzi, wśród których są islamscy radykałowie oraz różnej maści dziwacy, na czele z producentem pornograficznych filmów z udziałem muzułmanów. 
Panu M. trudno pogodzić się ze zmianą społecznego statusu. Teraz musi zdecydować, kim jest i kim chce oraz może być – a to niełatwe. 

Co wybierze bohater? Czy podda się indoktrynacji, czy zachowa dotychczasową pozycję? A może podąży jeszcze inną drogą? Te pytania nieustannie towarzyszą i panu M., i czytelnikowi. Zdradzę, że zakończenie zaskakuje, daje wiele do myślenia i okazuje się przysłowiową wisienką na torcie. 

Nawrócony to nie tylko życiowa historia głównego bohatera. To także książka o odwiecznym zderzeniu kultur Zachodu i Wschodu, o nienawiści, ale i o tolerancji, o kondycji współczesnego amerykańskiego społeczeństwa, które często kieruje się stereotypami i ulega prymitywnej sile mediów. 

Polecam szczerze – ku rozwadze, przestrodze i do przemyślenia. 

BEATA IGIELSKA 

Książka "Nawrócony" Aliego Eteraza (w przekładzie Radosława Madejskiego) ukazała się nakładem Wydawnictwa Sonia Draga 19 września 2018 r.